Dzwon Zygmunt – najsłynniejszy polski dzwon, powszechnie, acz nieprawidłowo nazywany Dzwonem Zygmunta. Znajduje się na Wieży Zygmuntowskiej w północnej części katedry wawelskiej w Krakowie. Ufundowany przez Zygmunta I Starego, nazwany jego imieniem.
Historia
Dzwon wykonał w krakowskiej ludwisarni ludwisarz Hans Beham z Norymbergi w 1520 roku. Na płaszczu dzwonu widoczne są postacie świętych: Zygmunta i Stanisława. Znajduje się tam także godło Polski i Litwy. Umieszczenie na wieży miało miejsce 9 lipca 1521 roku. 13 lipca 1521 Kraków po raz pierwszy usłyszał jego głos.
Według legendy, powtarzanej nieraz przez dawnych historyków, dzwon został odlany z mołdawskich armat zdobytych w Bitwie pod Obertynem, co nie jest prawdą, ponieważ bitwa miała miejsce 10 lat po zawieszeniu dzwonu. w XIX wieku jego serce trzykrotnie pękało. ale było bezzwłocznie naprawiane. W Wigilię 2000 stwierdzono kolejne pęknięcie. Uszkodzone serce zastąpiono nowoodlanym, a dotychczasowe oglądać można przy wejściu na Wieżę Zygmuntowską. Obecne serce dzwonu waży 365 kg i jest o 42 kg cięższe od starego.
Dzwon Zygmunta był największym polskim dzwonem aż do roku 2000, kiedy przewyższył go rozmiarem dzwon Maryja Bogurodzica.
Znaczenie w kulturze Polski
Bicie w dzwon Zygmunta oznajmia tylko święta i uroczystości kościelne i państwowe oraz najważniejsze wydarzenia w życiu Polski lub Kościoła katolickiego. Bił na przykład: 1 września 1939 roku, kiedy to Polska została zaatakowana przez III Rzeszę, 30 kwietnia 2004 po mszy św. w intencji Ojczyzny, odprawionej w katedrze wawelskiej z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, po ogłoszeniu śmierci papieża Jana Pawła II (tak samo, jak 27 lat wcześniej, po wyborze Karola Wojtyły na papieża). 10 kwietnia 2010 po katastrofie polskiego samolotu Tu-154M i 8 dni później podczas pogrzebu Pary Prezydenckiej Lecha Kaczyńskiego i Marii Kaczyńskiej po tej oraz rocznice katastrofy.
Według legendy, pęknięcie serca dzwonu zwiastuje złe czasy dla Polski, zaś według popularnego przesądu dotknięcie serca przynosi szczęście.
Dane
Dzwon Zygmunta na rycinie Hansa Behama von Nurmberga z 1841
Ton uderzeniowy: g0
Masa: dzwon z sercem, jarzmem, łożyskami i huśtawką z linami waży 12600 kg; w tym serce dzwonu: 365 kg i klosz: 9650 kg[2]
Średnica klosza: 242 cm[2]
Wysokość klosza z koroną: 241 cm[2]
Grubość ścian: od 7 do 21 cm
Objętość: 1,2 m³
Stop: brąz (80% miedzi, 20% cyny)
Płaskorzeźby: św. Zygmunta i św. Stanisława oraz wizerunki Orła Polskiego i Pogoni litewskiej
Łaciński napis głosi: Bogu Najlepszemu, Największemu i Dziewicy Bogurodzicy, świętym patronom swoim, znakomity Zygmunt, król Polski, ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał sporządzić Roku Pańskiego 1520
Dzwon Zygmunta jest częścią unikatowego zespołu historycznych dzwonów zawieszonych na Wieży Zygmuntowskiej katedry wawelskiej. Pozostałe, obecnie nieużywane, dzwony tego zespołu to Półzygmunt z 1463 roku (ton d¹, ok. 5200 kg), Kardynał z 1455 roku (ton es¹, ok. 3400 kg), Urban z 1757 roku (ton h0, ok. 2900 kg) i Głownik z 1460 roku (ton es¹, ok. 1800 kg).
Dzwonnicy
Dzwon Zygmunta uruchamiany jest ręcznie, przez zespół 8-12 ludzi. Rozkołysanie go wymaga sporo siły i czasu. Przywilej bicia w ten dzwon ma 35 dzwonników. Część dzwonników stowarzyszona jest w Bractwie Dzwonników Zygmunta. Wśród dzwonników znajduje się jedna kobieta.
Obsługa dzwonu jest pracą ciężką fizycznie, a bywa także niebezpieczną. W latach 20. XX wieku niedoświadczony dzwonnik nie puścił liny i został wyciągnięty przez okno dzwonnicy. Szczęśliwie nie puszczał w dalszym ciągu liny, więc powracający dzwon wciągnął go przez to okno z powrotem na wieżę. Dzwonnik nie uległ zranieniu. Od tego czasu okna zostały zabezpieczone siatką.
Źródło: www.wikipedia.org
